Sarp
New member
Mükerrir Ne Demek? – Aynı Hatayı Tekrar Etmenin Bilimsel, Sosyal ve Duygusal Yönü
Selam forum ahalisi!
Bugün karşınıza “Mükerrir ne demek?” sorusuyla geldim. Evet, kulağa biraz Osmanlıca gibi geliyor, sanki eski bir mahkeme tutanağında geçecek bir kelimeymiş gibi… ama aslında günümüzde de sıkça karşımıza çıkan bir kavram bu. “Mükerrir” kelimesini duyan bazı arkadaşlar “Bu kelimeyle kim konuşuyor ki?” diyebilir ama durun! Çünkü bu kelime, insan davranışlarının temelini anlamamıza yardım ediyor.
Hem dil açısından, hem psikolojik, hem de sosyal yönden oldukça ilginç bir kelime. Gelin birlikte biraz deşelim bu meseleyi.
---
1. Mükerrir Kelimesinin Kökeni: Arapçadan Günümüze Uzanan Bir Serüven
“Mükerrir” kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. “Tekrarlayan”, “yeniden yapan” ya da “aynı davranışı tekrar eden kişi” anlamına gelir.
Kısaca: Mükerrir = Tekrar eden kişi.
Genelde bu kelime hukuk ve din literatüründe kullanılır.
- Hukukta: “Aynı suçu tekrar işleyen kişi” anlamına gelir. Yani halk arasında bilinen tabirle suçun mükerriri.
- Günlük dilde: “Aynı davranışı sürekli sergileyen kişi.”
Ama işin ilginci, bu sadece suçla alakalı değil. İnsan ilişkilerinde, iş hayatında, hatta alışkanlıklarımızda da “mükerrirlik” hali var.
Aynı hatayı tekrar eden bir arkadaşınız varsa ya da her sabah aynı şeyi unutan biriyseniz… işte siz de günlük hayatın “mini mükerrir”lerindensiniz.
---
2. Gerçek Hayattan Mükerrirlik Örnekleri: Hepimiz Biraz Mükerririz
Bir düşünün: Kaç kere “Artık geç kalmayacağım” dediniz ve sonra yine geç kaldınız?
Ya da “Bir daha o kişiye güvenmeyeceğim” dediniz ama birkaç hafta sonra yine aynı hikâye?
İşte mükerrirlik burada başlıyor.
Psikolojiye göre insan, alışkanlık döngüsünü kırmakta zorlanıyor. Duke Üniversitesi’nin 2018’de yaptığı bir araştırmaya göre, insan davranışlarının %45’i alışkanlıklardan oluşuyor. Yani neredeyse hayatımızın yarısı “tekrar eden eylemler”den ibaret.
Örneğin:
- Erkekler genelde “pratik sonuç” odaklı mükerrirlik gösteriyor. Aynı yöntemi tekrar deniyor çünkü bir kez işe yaramışsa, tekrar işe yarayacağına inanıyor.
- Kadınlar ise daha çok “duygusal” veya “sosyal etkileşim” kaynaklı mükerrirlik yaşıyor. Aynı insanlara fırsat verme, aynı ilişkisel hataları tekrar etme eğilimi gösteriyorlar.
Yani erkek “Bu yöntemi düzeltirim” derken, kadın “Belki bu sefer değişir” diyor. Sonuç? İkisi de döngüye giriyor, ama farklı nedenlerle.
---
3. Mükerrirlik Sadece İnsanlarda mı Var? Veriler Başka Şey Söylüyor
İlginçtir ki, mükerrirlik sadece insana özgü değil.
Davranış bilimlerinde yapılan deneyler, hayvanların da aynı hataları veya eylemleri tekrar ettiğini gösteriyor.
Mesela 2012’de yapılan bir Stanford deneyinde, laboratuvar fareleri yanlış bir yoldan yiyecek aradıklarında, o yolu ortalama 7 kez daha denemeye devam etmiş. Neden mi? Çünkü beyin “alışkanlık devresi”ni kırmakta zorlanıyor.
İnsan beyninde de aynı mekanizma var. Beyindeki “bazal ganglion” bölgesi, alışkanlıkların merkezidir. Bu bölge bir davranışı ödülle ilişkilendirirse, kişi aynı davranışı tekrar etmeye meyilli olur.
Yani bir işte başarısız da olsak, beynimiz o deneyimi tanıdık bulduğu için yine aynı yola sapar. Mükerrirlik aslında beynin konfor alanına kaçışıdır.
---
4. Erkek ve Kadın Bakış Açılarıyla Mükerrirlik
Forumda hepimizin fark ettiği gibi, aynı olaya kadın ve erkek tamamen farklı tepkiler verir.
Mükerrirlik konusu da bu farkı net gösteriyor:
Erkek bakışı:
“Bu sefer farklı yapacağım.”
Yani çözüm odaklı ama aynı yöntemle…
Mesela bir proje başarısız olmuşsa, erkek genelde aynı stratejiyi küçük değişikliklerle tekrar dener.
Çünkü erkek beyninde başarı, “sistemi çözmekle” eşdeğer.
Kadın bakışı:
“Bu sefer o kişi değişmiştir.”
Yani duygusal bağ üzerinden umut üretir.
Kadın için tekrar etmek, çoğu zaman duygusal dengeyi yeniden kurma çabasıdır.
Bir ilişki kötü gitmişse, kadın genelde “Bu sefer daha iyi olur” diyerek geri döner.
Psikologlar bu farkı şöyle açıklıyor:
Erkek beyninde dopamin, sonuçla tetiklenir; kadın beyninde ise sosyal bağ ve empatiyle.
Yani erkek “başarıyı” tekrar ararken, kadın “bağ kurmayı” tekrar eder.
---
5. Mükerrirlik Neden Olur? Bilimsel Açıdan 3 Sebep
1. Beyin alışkanlığı sever.
Yeni bir davranış öğrenmek enerji ister. Oysa tekrar eden davranışlar “otomatik pilottur.”
Bu yüzden insanlar aynı hatayı yapmakta bile konfor bulur.
2. Ödül döngüsü.
Bir davranış bir kez işe yaradıysa, beyin onu ödülle ilişkilendirir. Tekrar etmek ister.
Bu durum, “Geçen sefer de kurtulmuştum, yine olur” mantığını doğurur.
3. Duygusal bağlar.
Özellikle ilişkisel mükerrirlikte, kişi aynı insanla veya aynı duyguyla bağ kurduğu için uzaklaşmakta zorlanır.
Bu yüzden “bir daha yapmam” cümlesi genelde bir temenni olarak kalır.
---
6. Toplumsal ve Hukuki Yönü: Mükerrir Suçlu Kimdir?
Hukukta “mükerrir” kelimesi çok net bir anlama sahiptir:
Aynı suçu birden fazla kez işleyen kişi.
Türk Ceza Kanunu’na göre, mükerrir olan kişiler cezalarını çektikten sonra bile belirli süre gözetim altında tutulabilir.
Yani sistem, mükerrirliği “tehlikeli bir tekrar” olarak görür.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de cezaevine girenlerin yaklaşık %36’sı tekrar suç işliyor.
Bu da gösteriyor ki mükerrirlik, sadece bireysel değil, sosyal bir meseledir.
Suçun bile bir “alışkanlık döngüsü” var. Eğitim, psikolojik destek ve sosyal entegrasyon olmadan bu döngü kırılmıyor.
---
7. Şimdi Tartışalım: Mükerrirlik Her Zaman Kötü mü?
Forum dostları, sizce her tekrar kötü müdür?
Aynı davranışı yapmak bazen ısrar, bazen inat, bazen de gelişim göstergesi olabilir.
Bir müzisyen sürekli aynı parçayı çalarak ustalaşır, bir sporcu aynı hareketi binlerce kez tekrar eder.
Demek ki bazı mükerrirlikler insanı geliştiriyor, bazıları ise yerinde saydırıyor.
Belki de fark, neyi ve neden tekrarladığımızda.
Sizce biz, hatalarımızda mı mükerririz yoksa umutlarımızda mı?
---
8. Sonuç: Mükerrirlik İnsanın Aynasıdır
Mükerrir kelimesi sadece “tekrarlayan kişi” anlamına gelmez; insan doğasının döngüsünü anlatır.
Hepimiz bir şekilde mükerririz:
Kimi aynı hatayı yaparak, kimi aynı umudu kurarak, kimi aynı alışkanlığı sürdüremeyerek.
Belki de mükerrir olmak, aslında değişim arzusunun ters yüz hali.
Yani değişmek isteriz ama tanıdık olandan vazgeçemeyiz.
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
Sizce mükerrirlik bir zayıflık mı, yoksa öğrenmenin doğal bir parçası mı?
Forumda görüşlerinizi bekliyorum; kim bilir, belki bu konuyu tartışırken bile hepimiz birer “mükerrir” gibi aynı fikirleri tekrar ederiz… ama bu sefer biraz daha bilerek.
Selam forum ahalisi!
Bugün karşınıza “Mükerrir ne demek?” sorusuyla geldim. Evet, kulağa biraz Osmanlıca gibi geliyor, sanki eski bir mahkeme tutanağında geçecek bir kelimeymiş gibi… ama aslında günümüzde de sıkça karşımıza çıkan bir kavram bu. “Mükerrir” kelimesini duyan bazı arkadaşlar “Bu kelimeyle kim konuşuyor ki?” diyebilir ama durun! Çünkü bu kelime, insan davranışlarının temelini anlamamıza yardım ediyor.
Hem dil açısından, hem psikolojik, hem de sosyal yönden oldukça ilginç bir kelime. Gelin birlikte biraz deşelim bu meseleyi.
---
1. Mükerrir Kelimesinin Kökeni: Arapçadan Günümüze Uzanan Bir Serüven
“Mükerrir” kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. “Tekrarlayan”, “yeniden yapan” ya da “aynı davranışı tekrar eden kişi” anlamına gelir.
Kısaca: Mükerrir = Tekrar eden kişi.
Genelde bu kelime hukuk ve din literatüründe kullanılır.
- Hukukta: “Aynı suçu tekrar işleyen kişi” anlamına gelir. Yani halk arasında bilinen tabirle suçun mükerriri.
- Günlük dilde: “Aynı davranışı sürekli sergileyen kişi.”
Ama işin ilginci, bu sadece suçla alakalı değil. İnsan ilişkilerinde, iş hayatında, hatta alışkanlıklarımızda da “mükerrirlik” hali var.
Aynı hatayı tekrar eden bir arkadaşınız varsa ya da her sabah aynı şeyi unutan biriyseniz… işte siz de günlük hayatın “mini mükerrir”lerindensiniz.
---
2. Gerçek Hayattan Mükerrirlik Örnekleri: Hepimiz Biraz Mükerririz
Bir düşünün: Kaç kere “Artık geç kalmayacağım” dediniz ve sonra yine geç kaldınız?
Ya da “Bir daha o kişiye güvenmeyeceğim” dediniz ama birkaç hafta sonra yine aynı hikâye?
İşte mükerrirlik burada başlıyor.
Psikolojiye göre insan, alışkanlık döngüsünü kırmakta zorlanıyor. Duke Üniversitesi’nin 2018’de yaptığı bir araştırmaya göre, insan davranışlarının %45’i alışkanlıklardan oluşuyor. Yani neredeyse hayatımızın yarısı “tekrar eden eylemler”den ibaret.
Örneğin:
- Erkekler genelde “pratik sonuç” odaklı mükerrirlik gösteriyor. Aynı yöntemi tekrar deniyor çünkü bir kez işe yaramışsa, tekrar işe yarayacağına inanıyor.
- Kadınlar ise daha çok “duygusal” veya “sosyal etkileşim” kaynaklı mükerrirlik yaşıyor. Aynı insanlara fırsat verme, aynı ilişkisel hataları tekrar etme eğilimi gösteriyorlar.
Yani erkek “Bu yöntemi düzeltirim” derken, kadın “Belki bu sefer değişir” diyor. Sonuç? İkisi de döngüye giriyor, ama farklı nedenlerle.
---
3. Mükerrirlik Sadece İnsanlarda mı Var? Veriler Başka Şey Söylüyor
İlginçtir ki, mükerrirlik sadece insana özgü değil.
Davranış bilimlerinde yapılan deneyler, hayvanların da aynı hataları veya eylemleri tekrar ettiğini gösteriyor.
Mesela 2012’de yapılan bir Stanford deneyinde, laboratuvar fareleri yanlış bir yoldan yiyecek aradıklarında, o yolu ortalama 7 kez daha denemeye devam etmiş. Neden mi? Çünkü beyin “alışkanlık devresi”ni kırmakta zorlanıyor.
İnsan beyninde de aynı mekanizma var. Beyindeki “bazal ganglion” bölgesi, alışkanlıkların merkezidir. Bu bölge bir davranışı ödülle ilişkilendirirse, kişi aynı davranışı tekrar etmeye meyilli olur.
Yani bir işte başarısız da olsak, beynimiz o deneyimi tanıdık bulduğu için yine aynı yola sapar. Mükerrirlik aslında beynin konfor alanına kaçışıdır.
---
4. Erkek ve Kadın Bakış Açılarıyla Mükerrirlik
Forumda hepimizin fark ettiği gibi, aynı olaya kadın ve erkek tamamen farklı tepkiler verir.
Mükerrirlik konusu da bu farkı net gösteriyor:
Erkek bakışı:
“Bu sefer farklı yapacağım.”
Yani çözüm odaklı ama aynı yöntemle…
Mesela bir proje başarısız olmuşsa, erkek genelde aynı stratejiyi küçük değişikliklerle tekrar dener.
Çünkü erkek beyninde başarı, “sistemi çözmekle” eşdeğer.
Kadın bakışı:
“Bu sefer o kişi değişmiştir.”
Yani duygusal bağ üzerinden umut üretir.
Kadın için tekrar etmek, çoğu zaman duygusal dengeyi yeniden kurma çabasıdır.
Bir ilişki kötü gitmişse, kadın genelde “Bu sefer daha iyi olur” diyerek geri döner.
Psikologlar bu farkı şöyle açıklıyor:
Erkek beyninde dopamin, sonuçla tetiklenir; kadın beyninde ise sosyal bağ ve empatiyle.
Yani erkek “başarıyı” tekrar ararken, kadın “bağ kurmayı” tekrar eder.
---
5. Mükerrirlik Neden Olur? Bilimsel Açıdan 3 Sebep
1. Beyin alışkanlığı sever.
Yeni bir davranış öğrenmek enerji ister. Oysa tekrar eden davranışlar “otomatik pilottur.”
Bu yüzden insanlar aynı hatayı yapmakta bile konfor bulur.
2. Ödül döngüsü.
Bir davranış bir kez işe yaradıysa, beyin onu ödülle ilişkilendirir. Tekrar etmek ister.
Bu durum, “Geçen sefer de kurtulmuştum, yine olur” mantığını doğurur.
3. Duygusal bağlar.
Özellikle ilişkisel mükerrirlikte, kişi aynı insanla veya aynı duyguyla bağ kurduğu için uzaklaşmakta zorlanır.
Bu yüzden “bir daha yapmam” cümlesi genelde bir temenni olarak kalır.
---
6. Toplumsal ve Hukuki Yönü: Mükerrir Suçlu Kimdir?
Hukukta “mükerrir” kelimesi çok net bir anlama sahiptir:
Aynı suçu birden fazla kez işleyen kişi.
Türk Ceza Kanunu’na göre, mükerrir olan kişiler cezalarını çektikten sonra bile belirli süre gözetim altında tutulabilir.
Yani sistem, mükerrirliği “tehlikeli bir tekrar” olarak görür.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de cezaevine girenlerin yaklaşık %36’sı tekrar suç işliyor.
Bu da gösteriyor ki mükerrirlik, sadece bireysel değil, sosyal bir meseledir.
Suçun bile bir “alışkanlık döngüsü” var. Eğitim, psikolojik destek ve sosyal entegrasyon olmadan bu döngü kırılmıyor.
---
7. Şimdi Tartışalım: Mükerrirlik Her Zaman Kötü mü?
Forum dostları, sizce her tekrar kötü müdür?
Aynı davranışı yapmak bazen ısrar, bazen inat, bazen de gelişim göstergesi olabilir.
Bir müzisyen sürekli aynı parçayı çalarak ustalaşır, bir sporcu aynı hareketi binlerce kez tekrar eder.
Demek ki bazı mükerrirlikler insanı geliştiriyor, bazıları ise yerinde saydırıyor.
Belki de fark, neyi ve neden tekrarladığımızda.
Sizce biz, hatalarımızda mı mükerririz yoksa umutlarımızda mı?
---
8. Sonuç: Mükerrirlik İnsanın Aynasıdır
Mükerrir kelimesi sadece “tekrarlayan kişi” anlamına gelmez; insan doğasının döngüsünü anlatır.
Hepimiz bir şekilde mükerririz:
Kimi aynı hatayı yaparak, kimi aynı umudu kurarak, kimi aynı alışkanlığı sürdüremeyerek.
Belki de mükerrir olmak, aslında değişim arzusunun ters yüz hali.
Yani değişmek isteriz ama tanıdık olandan vazgeçemeyiz.
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
Sizce mükerrirlik bir zayıflık mı, yoksa öğrenmenin doğal bir parçası mı?
Forumda görüşlerinizi bekliyorum; kim bilir, belki bu konuyu tartışırken bile hepimiz birer “mükerrir” gibi aynı fikirleri tekrar ederiz… ama bu sefer biraz daha bilerek.