Dokuz aylk heyecanl bekleyisin ardndan bebeginizi kucagnza aldnz. Lohusalk denilen dogum sonras donem, anne aday icin cok onemlidir. Cunku annenin bu donemde saglgna ve dinlenmesine cok dikkat etmesi gerekiyor.
Tum hamileliginiz boyunca siz, bir hamile olarak her seyin merkezindeydiniz. Esiniz, aileniz ve doktorunuz hep size odaklanmst. Simdi artk dogum yaptnz ve benmerkczci bir ortamdan syrldnz. Simdi de her sey O demek! Bebeginiz daha fazla ilgi cekmeye baslad ve siz de her seyinizle ona odaklanacagnz bir doneme girdiniz. Bu dogal duruma ragmen, kendinize de dikkat etmeniz gereken bir donemde oldugunuzu hatrlatalm. Lohusalk ad verilen dogum sonras bu donemde; bazen problemlerle karslasabileceginizi bilmelisiniz. Bu donem icinde vucudunuzda baz degisiklikler olacak ve nasl dogum oncesinde ozen gosterdiyseniz simdi de ozen gostermeniz gerekecek.
Icindekiler
LOHUSALIK NEDIR?
ERKEN LOHUSALIK DONEMI
Losi (vajinal aknt)
Dogum sonras ilk idrar
Gaita ckartma (buyuk tuvalete gitme)
Sut salglanmas
Sanclar
Dikis hatt
DOGUM SONRASI DEPRESYON
CINSELLIK VE DOGURGANLIGIN GERI GELMESI
REGL GORME VE YUMURTLAMA
DOGUM SONRASI KORUNMA
LOHUSALIK NEDIR?
Lohusalk donemi (puerperium, perpo-ral donem); dogum olduktan sonra ge-nital sistemle (ureme organlar) beraber tum vucudun hamilelik oncesi halini aldg zaman periyodudur. Dogum sonras yaklask 6 haftay icerir (42 gun). Bu donem sonunda tamamyla eski halinizi alms olacaksnz, ancak bir miktar kilo fazlanz olabilir. Dogumdan hemen sonraki 24 saat, cok dikkat edilmesi gereken kritik bir donemdir. Bu donem icinde plasenta rahimden ayrldg icin kanama olur ve kanama miktarnn fazla olmas tehlike yaratabilir. Ne yazk ki anne olumlerinin buyuk bir ksm bu donemde olur. ozellikle zor dogumlar, yani vakum veya forseps uygulanms durumlar daha risklidir. Hamilelerin hepsinin bu donemi yani ilk 24 saati hastanede doktor kontrolu altnda gecirmeleri gerekir.
ERKEN LOHUSALIK DONEMI
Dogumdan sonraki 2. gun ile 7. gunler arasna erken lohusalk donemi denir. Bu donemde de genital sistem icerisindeki degisiklikler gerceklesir. Bu evrede anne olma ozelligi hissedilir, hatta kazanlr. Artk evinizdesinizdir. Erken lohusalk doneminde karslasacagnz durumlar sunlardr:
Losi (vajinal aknt)
Rahmin ic duvarnn dogum sonras dokulmesine bagl olarak ilk 4 gun boyunca yogun bir kanama gorulur. Gunde yaklask 8-9 hijyenik ped kullanm olur. 5. gunden sonra ise azalmaya baslar ve renk sarya donusur. Bu donemde yaklask ped tuketimi gunde 2-3tur. Ikinci haftann sonuna dogru aknt iyice azalmaya baslar ve rengi beyazlasr. Bu sure icerisinde aknt mikarnda arts ve kotu koku olacak olursa mutlaka doktora basvurmak gerekir.
Dogum sonras ilk idrar
Dogumdan 2-3 saat sonra idrara cklr. Bazen dogum sonras sanclar nedeniyle idrara gitme hissi olmayabilir. Boyle bir durumda idrar yolu enfeksiyon riskini azaltmak icin idrar ckartlmaya calslmaldr. Bunu takip eden 1 hafta boyunca bol miktarda idrar ckardgnz fark edersiniz. Hamilelik suresince vucudunuzda birikmis olan sv ve tuz, bu yol ile atlms olur.
Gaita ckartma (buyuk tuvalete gitme)
Dogum sonras iki gun gerek bagrsak tembelligi gerekse yorgunluktan dolay gaita ckartmayabilirsiniz. Ayrca eger lifsiz yiyecekler ile beslenmisseniz bu sure uzayabilir. Bu durumda lifli yiyecek ve biraz laksatif kullanmanz faydal olur.
Sut salglanmas
Ilk gunler gogus uclarnzdan sulu sar renkte sute benzemeyen bir sv gelir (kolostrum). Bu svnn besin degeri cok yuksektir ve bebeginiz icin cok yararldr. Bu donemde bebeginizi emzirmeyi ihmal etmemeniz gerekir. Ucuncu gunun sonunda sut miktar daha fazla artar ve goguslerde dolgunluk belirginlesir.
Sanclar
Dogum sonras sanclar yasanmas, rahmin kaslmasna bagldr ve dogaldr. Ayrca oksitosin denilen hormon hem rahmin kaslmasn saglayarak kan kaybn azaltr hem de sut salglanmasnn baslamasna neden olur. Bu sayede rahminiz, eski halini alr.
Dikis hatt
Dogum srasnda bazen dogum kanalna (vajinaya) cerrahi bir kesi yaplr ve bebegin daha rahat dsar ckmas saglanr. Buna epizyotomi denir. Dogum dan hemen sonra usulune uygun onarlan bu yaraya iyi bir sekilde baklmas gerekir. Epizyotominin bakm icin asagdaki kurallara uyulmas gerekir.
1- Gunde iki kez antiseptic bir solusyon (Savlon gibi) ile yara yerinin ykanmas gerekir, ozellikle buyuk tuvalete gittikten sonra yaplmasnda fayda vardr. Her zaman silme yonu onden arkaya dogru olmaldr.
2- Yara bolgesine local antiseptic krem (Betadinc gibi) surulmesi yararl olur.
3- Agry gidermek ve temizlik icin lk suda oturma banyosu yaplmas gerekir. Kullanlan suya antiseptic solusyon katlmas faydal olur.
4- Agry gidermek icin anestezik madde iceren kremler (Anestol gibi) kullanlabilir.
5- Agzdan alnacak agr kesiciler veya antibiyotiklerin ancak doktor tavsiyesinde kullanlmas gerekir.
6- Dikis iplikleri kendiliginden eriyen bir yapda oldugu icin 1 hafta icerisinde elinize iplikler gelebilir. Bu, yarann iyilestigini gosterir.
DOGUM SONRASI DEPRESYON
Dogum sonras depresyon genellikle ilk 9 ay icerisinde gorulur. Son yllarda gorulme sklg artmstr. Hormonal dengedeki dalgalanmalar, bebeginizin devaml sizi ayakta tutmas, uykusuz kalmanz, dogum sonras sanclarn devam etmesi ve bazen de ilgisizlik hanmlarda depresyona yol acabilir. Bu durumda cevreniz-dekilerle. konusmanz hatta yardm istemeniz dogaldr ve gerekli olabilir. Unutmayn ki dunyadaki tek anne siz degilsiniz, sizin yasadgnz veya yasayacagnz problemleri daha onceleri baskalar yasad. Biraz zamana brakmakta fayda vardr. Buna ragmen kendinizi kotu hissediyorsanz, tbbi yardm almaktan cekinmeyin. Bazen hormonal problemler ornegin guatr gibi durumlarda post par-tum depresyon ile daha sk karslaslr.
CINSELLIK VE DOGURGANLIGIN GERI GELMESI
Erken lohusalk doneminde cinsel iliskide bulunmamak gerekir. Cinsel iliski epizyotominin (bebegin basnn cksn saglamak amacyla dogum bolgesinde yaplan kesme islemi) dikislerine zarar verebilir ve agrl da olur. Bununla beraber genital bolgeniz ilk 1 hafta icerisinde enfeksiyona kars hassastr ve kolaylkla mikroplar yerlesebilir. Cinsel temasn lohusalk donemi bitinceye kadar yani 6 hafta boyunca olmamasnda yarar vardr. Ama esinizle paylasacagnz guzel ve sakin anlar, sarlmalar ve opucukler bu ksa fakat zor donemi kolay atlatmanz saglayacaktr.
REGL GORME VE YUMURTLAMA
Emzirme nedeniyle lohuslarn buyuk bir ksm regl gormekte gecikirler. Regl gormeye engel olan nedenler hormonal etkenlerdir. Emzirme sklgna bagl olmakla beraber 1 yla kadar baz hanmlarda regl gorulmeyebilir. Dogumdan sonra regl gorme ve yumurtlama sureleri soyledir: tik regli gorme suresi: Emzirme yokken 6-12 hafta aras. Emzirme varken (surekli) 36 hafta (ortalama) ya kadar varabilir. tik yumurtlama suresi: Emzirme yokken 4 hafta (en erken). Emzirme varken (surekli) 12 hafta (ortalama).
Bu sureler icerisinde hamile kalma potansiyeli azdr, ancak yuzde 5 kadn, dogum sonras regl gormeden hamile kalr. Emzirmeye bagl regl gormeme hamilelige kars yuzde 100 koruyucu degildir. Eger asagdaki faktorleri goz onunde tutarsanz bu donemde hamile kalma ihtimali azalms saylyor:
. Sadece emzirerek bebeginizi besliyorsanz.
. Dogumdan sonra 6 ay gecmemis ise.
. Henuz regl gormemis iseniz.
DOGUM SONRASI KORUNMA
Eger sadece emzirerek korunuyorsanz dikkat etmeniz gerekir. Bu donem suresince yeni bir hamilelige hazrlanmak kolay degildir. Iki dogum arasnda minimum 2 yln gecmesi onerilir. Emzirmenin devam edip etmedigi, cinsel temas sklg, ne kadar sure hamilelik istenmedigi ve nihayet kisisel ihtiyac ve tercihler goz onunde bulundurularak baz dogum kontrol yontemleri onerilir. Bunlar: Kondom: Yan etkisi yoktur ve temas sklg az olan hastalar icin idealdir.
Rahim ici araclar (RIA):
Uygulanmas kolay ve anestezi gerektirmeyen bir yontemdir. Koruyuculugu yaklask 5 yl kadar devam eder. Dogum sonras yani 6 hafta sonra doktorunuza gittiginizde guvenle yerlestirilebilinir.
Dogum kontrol haplar:
Emzirme doneminde kombine yani hem ostrojen hem de progesteron iceren dogum kontrol haplar sut salglanmasn azaltr ve pek onerilmez. Sadece progesteron iceren dogum kontrol haplar veya aylk igneler hatta deri implantlar. sut salglanmasna engel olmaz ve guvenle lohusalk doneminde kullanlr. Tek yan etkileri, duzensiz regl kanamalarna neden olmalardr.
Tup ligasyonu:
Kalc ve en guvenilir yontemdir. Normal dogumdan hemen sonra uygulanabilecegi gibi, lohusalk donemi gectikten sonra laparoskopi ile de uygulanabilir. Sezaryenle dogum yapan hastalarda alternatiftir. Doktorunuz ile beraber bu operasyonun fayda ve zararlar konusulmaldr. Daha cok 2. veya 3. dogumu yapan hastalar icin uygundur
Tum hamileliginiz boyunca siz, bir hamile olarak her seyin merkezindeydiniz. Esiniz, aileniz ve doktorunuz hep size odaklanmst. Simdi artk dogum yaptnz ve benmerkczci bir ortamdan syrldnz. Simdi de her sey O demek! Bebeginiz daha fazla ilgi cekmeye baslad ve siz de her seyinizle ona odaklanacagnz bir doneme girdiniz. Bu dogal duruma ragmen, kendinize de dikkat etmeniz gereken bir donemde oldugunuzu hatrlatalm. Lohusalk ad verilen dogum sonras bu donemde; bazen problemlerle karslasabileceginizi bilmelisiniz. Bu donem icinde vucudunuzda baz degisiklikler olacak ve nasl dogum oncesinde ozen gosterdiyseniz simdi de ozen gostermeniz gerekecek.
Icindekiler
LOHUSALIK NEDIR?
ERKEN LOHUSALIK DONEMI
Losi (vajinal aknt)
Dogum sonras ilk idrar
Gaita ckartma (buyuk tuvalete gitme)
Sut salglanmas
Sanclar
Dikis hatt
DOGUM SONRASI DEPRESYON
CINSELLIK VE DOGURGANLIGIN GERI GELMESI
REGL GORME VE YUMURTLAMA
DOGUM SONRASI KORUNMA
LOHUSALIK NEDIR?
Lohusalk donemi (puerperium, perpo-ral donem); dogum olduktan sonra ge-nital sistemle (ureme organlar) beraber tum vucudun hamilelik oncesi halini aldg zaman periyodudur. Dogum sonras yaklask 6 haftay icerir (42 gun). Bu donem sonunda tamamyla eski halinizi alms olacaksnz, ancak bir miktar kilo fazlanz olabilir. Dogumdan hemen sonraki 24 saat, cok dikkat edilmesi gereken kritik bir donemdir. Bu donem icinde plasenta rahimden ayrldg icin kanama olur ve kanama miktarnn fazla olmas tehlike yaratabilir. Ne yazk ki anne olumlerinin buyuk bir ksm bu donemde olur. ozellikle zor dogumlar, yani vakum veya forseps uygulanms durumlar daha risklidir. Hamilelerin hepsinin bu donemi yani ilk 24 saati hastanede doktor kontrolu altnda gecirmeleri gerekir.
ERKEN LOHUSALIK DONEMI
Dogumdan sonraki 2. gun ile 7. gunler arasna erken lohusalk donemi denir. Bu donemde de genital sistem icerisindeki degisiklikler gerceklesir. Bu evrede anne olma ozelligi hissedilir, hatta kazanlr. Artk evinizdesinizdir. Erken lohusalk doneminde karslasacagnz durumlar sunlardr:
Losi (vajinal aknt)
Rahmin ic duvarnn dogum sonras dokulmesine bagl olarak ilk 4 gun boyunca yogun bir kanama gorulur. Gunde yaklask 8-9 hijyenik ped kullanm olur. 5. gunden sonra ise azalmaya baslar ve renk sarya donusur. Bu donemde yaklask ped tuketimi gunde 2-3tur. Ikinci haftann sonuna dogru aknt iyice azalmaya baslar ve rengi beyazlasr. Bu sure icerisinde aknt mikarnda arts ve kotu koku olacak olursa mutlaka doktora basvurmak gerekir.
Dogum sonras ilk idrar
Dogumdan 2-3 saat sonra idrara cklr. Bazen dogum sonras sanclar nedeniyle idrara gitme hissi olmayabilir. Boyle bir durumda idrar yolu enfeksiyon riskini azaltmak icin idrar ckartlmaya calslmaldr. Bunu takip eden 1 hafta boyunca bol miktarda idrar ckardgnz fark edersiniz. Hamilelik suresince vucudunuzda birikmis olan sv ve tuz, bu yol ile atlms olur.
Gaita ckartma (buyuk tuvalete gitme)
Dogum sonras iki gun gerek bagrsak tembelligi gerekse yorgunluktan dolay gaita ckartmayabilirsiniz. Ayrca eger lifsiz yiyecekler ile beslenmisseniz bu sure uzayabilir. Bu durumda lifli yiyecek ve biraz laksatif kullanmanz faydal olur.
Sut salglanmas
Ilk gunler gogus uclarnzdan sulu sar renkte sute benzemeyen bir sv gelir (kolostrum). Bu svnn besin degeri cok yuksektir ve bebeginiz icin cok yararldr. Bu donemde bebeginizi emzirmeyi ihmal etmemeniz gerekir. Ucuncu gunun sonunda sut miktar daha fazla artar ve goguslerde dolgunluk belirginlesir.
Sanclar
Dogum sonras sanclar yasanmas, rahmin kaslmasna bagldr ve dogaldr. Ayrca oksitosin denilen hormon hem rahmin kaslmasn saglayarak kan kaybn azaltr hem de sut salglanmasnn baslamasna neden olur. Bu sayede rahminiz, eski halini alr.
Dikis hatt
Dogum srasnda bazen dogum kanalna (vajinaya) cerrahi bir kesi yaplr ve bebegin daha rahat dsar ckmas saglanr. Buna epizyotomi denir. Dogum dan hemen sonra usulune uygun onarlan bu yaraya iyi bir sekilde baklmas gerekir. Epizyotominin bakm icin asagdaki kurallara uyulmas gerekir.
1- Gunde iki kez antiseptic bir solusyon (Savlon gibi) ile yara yerinin ykanmas gerekir, ozellikle buyuk tuvalete gittikten sonra yaplmasnda fayda vardr. Her zaman silme yonu onden arkaya dogru olmaldr.
2- Yara bolgesine local antiseptic krem (Betadinc gibi) surulmesi yararl olur.
3- Agry gidermek ve temizlik icin lk suda oturma banyosu yaplmas gerekir. Kullanlan suya antiseptic solusyon katlmas faydal olur.
4- Agry gidermek icin anestezik madde iceren kremler (Anestol gibi) kullanlabilir.
5- Agzdan alnacak agr kesiciler veya antibiyotiklerin ancak doktor tavsiyesinde kullanlmas gerekir.
6- Dikis iplikleri kendiliginden eriyen bir yapda oldugu icin 1 hafta icerisinde elinize iplikler gelebilir. Bu, yarann iyilestigini gosterir.
DOGUM SONRASI DEPRESYON
Dogum sonras depresyon genellikle ilk 9 ay icerisinde gorulur. Son yllarda gorulme sklg artmstr. Hormonal dengedeki dalgalanmalar, bebeginizin devaml sizi ayakta tutmas, uykusuz kalmanz, dogum sonras sanclarn devam etmesi ve bazen de ilgisizlik hanmlarda depresyona yol acabilir. Bu durumda cevreniz-dekilerle. konusmanz hatta yardm istemeniz dogaldr ve gerekli olabilir. Unutmayn ki dunyadaki tek anne siz degilsiniz, sizin yasadgnz veya yasayacagnz problemleri daha onceleri baskalar yasad. Biraz zamana brakmakta fayda vardr. Buna ragmen kendinizi kotu hissediyorsanz, tbbi yardm almaktan cekinmeyin. Bazen hormonal problemler ornegin guatr gibi durumlarda post par-tum depresyon ile daha sk karslaslr.
CINSELLIK VE DOGURGANLIGIN GERI GELMESI
Erken lohusalk doneminde cinsel iliskide bulunmamak gerekir. Cinsel iliski epizyotominin (bebegin basnn cksn saglamak amacyla dogum bolgesinde yaplan kesme islemi) dikislerine zarar verebilir ve agrl da olur. Bununla beraber genital bolgeniz ilk 1 hafta icerisinde enfeksiyona kars hassastr ve kolaylkla mikroplar yerlesebilir. Cinsel temasn lohusalk donemi bitinceye kadar yani 6 hafta boyunca olmamasnda yarar vardr. Ama esinizle paylasacagnz guzel ve sakin anlar, sarlmalar ve opucukler bu ksa fakat zor donemi kolay atlatmanz saglayacaktr.
REGL GORME VE YUMURTLAMA
Emzirme nedeniyle lohuslarn buyuk bir ksm regl gormekte gecikirler. Regl gormeye engel olan nedenler hormonal etkenlerdir. Emzirme sklgna bagl olmakla beraber 1 yla kadar baz hanmlarda regl gorulmeyebilir. Dogumdan sonra regl gorme ve yumurtlama sureleri soyledir: tik regli gorme suresi: Emzirme yokken 6-12 hafta aras. Emzirme varken (surekli) 36 hafta (ortalama) ya kadar varabilir. tik yumurtlama suresi: Emzirme yokken 4 hafta (en erken). Emzirme varken (surekli) 12 hafta (ortalama).
Bu sureler icerisinde hamile kalma potansiyeli azdr, ancak yuzde 5 kadn, dogum sonras regl gormeden hamile kalr. Emzirmeye bagl regl gormeme hamilelige kars yuzde 100 koruyucu degildir. Eger asagdaki faktorleri goz onunde tutarsanz bu donemde hamile kalma ihtimali azalms saylyor:
. Sadece emzirerek bebeginizi besliyorsanz.
. Dogumdan sonra 6 ay gecmemis ise.
. Henuz regl gormemis iseniz.
DOGUM SONRASI KORUNMA
Eger sadece emzirerek korunuyorsanz dikkat etmeniz gerekir. Bu donem suresince yeni bir hamilelige hazrlanmak kolay degildir. Iki dogum arasnda minimum 2 yln gecmesi onerilir. Emzirmenin devam edip etmedigi, cinsel temas sklg, ne kadar sure hamilelik istenmedigi ve nihayet kisisel ihtiyac ve tercihler goz onunde bulundurularak baz dogum kontrol yontemleri onerilir. Bunlar: Kondom: Yan etkisi yoktur ve temas sklg az olan hastalar icin idealdir.
Rahim ici araclar (RIA):
Uygulanmas kolay ve anestezi gerektirmeyen bir yontemdir. Koruyuculugu yaklask 5 yl kadar devam eder. Dogum sonras yani 6 hafta sonra doktorunuza gittiginizde guvenle yerlestirilebilinir.
Dogum kontrol haplar:
Emzirme doneminde kombine yani hem ostrojen hem de progesteron iceren dogum kontrol haplar sut salglanmasn azaltr ve pek onerilmez. Sadece progesteron iceren dogum kontrol haplar veya aylk igneler hatta deri implantlar. sut salglanmasna engel olmaz ve guvenle lohusalk doneminde kullanlr. Tek yan etkileri, duzensiz regl kanamalarna neden olmalardr.
Tup ligasyonu:
Kalc ve en guvenilir yontemdir. Normal dogumdan hemen sonra uygulanabilecegi gibi, lohusalk donemi gectikten sonra laparoskopi ile de uygulanabilir. Sezaryenle dogum yapan hastalarda alternatiftir. Doktorunuz ile beraber bu operasyonun fayda ve zararlar konusulmaldr. Daha cok 2. veya 3. dogumu yapan hastalar icin uygundur